Nhà tâm lý học người Anh, tiến sĩ Richard Wiseman thường được giới truyền thông tham vấn như một chuyên gia chất vấn các trường hợp cận tâm lý học. Trong gần 20 năm qua, các cuộc tranh luận vẫn tiếp tục xoay quanh việc ông công khai lật tẩy một thí nghiệm về khả năng ngoại cảm ở vật nuôi.

Vào tháng 6/2015, Tiến sĩ Rupert Sheldrake, người đã tiến hành những thí nghiệm vốn dường như đã bị lật tẩy, đã công bố một bản tổng kết xoay quanh cuộc tranh luận nhằm chứng thực những phát hiện của ông — rằng một chú chó tên Jaytee đã biểu lộ một khả năng đáng kinh ngạc khi có thể linh cảm được chủ nhân của nó đang trên đường trở về nhà.

Pam Smart đã nuôi một chú chó sục bun tên Jaytee từ năm 1988. Chú chó ở cùng với cha mẹ của bà khi bà đi vắng, và họ để ý thấy Jaytee sẽ đến chỗ cửa sổ và ngóng chờ một cách đầy hi vọng trước khi bà Smart trở về nhà. Bất kể bà trở về vào thời gian nào trong ngày, chú sẽ đợi ở đó khoảng vài phút trước khi bà xuất hiện trước tầm mắt.

Bà Pam Smart và chú chó của bà, Jaytee, trong một video được Tiến sĩ Rubert Sheldrake đăng lên YouTube vào ngày 14/7/2015. (Ảnh chụp màn hình/YouTube)

Năm 1994, bà bắt gặp một bài viết trên tờ Telegraph trong đó đề nghị những ai có vật nuôi, và vật nuôi của họ có khả năng linh cảm được khi họ đang trở về nhà, tham gia vào một cuộc thí nghiệm được tiến hành bởi TS Sheldrake.

TS Sheldrake nhận bằng Tiến sĩ hóa sinh từ trường Đại học Cambridge và ông đã nghiên cứu triết học và lịch sử khoa học tại trường Đại học Harvard; ông được biết đến với việc nghiên cứu về các hành vi khó lý giải ở động vật, cũng như hiện tượng ngoại cảm dưới nhiều hình thức khác.

Tiến sĩ Rupert Sheldrake. (Ảnh: Wiki)

Trong khoảng 100 thí nghiệm với chú chó Jaytee, TS Sheldrake đã loại trừ các cách giải thích thông thường. Bà Smart trở về nhà vào những thời điểm khác nhau, do đó loại trừ đi yếu tố thời điểm theo thông lệ. Bà về nhà bằng taxi, hay xe hơi của bạn bè, hoặc đi bộ, tất cả để chắc chắn rằng chú chó sẽ không nhận ra được tiếng xe hơi của bà từ xa.

TS Sheldrake cho biết, khi TS Wiseman tiến hành bốn thí nghiệm, ông ta cũng đã thu được những kết quả tương đồng, nhưng ông lại diễn giải các kết quả theo một cách khác.

Ở cả hai thí nghiệm của TS Sheldrake và TS Wiseman, chú chó Jaytee thường chạy qua chạy lại chỗ cửa sổ trong ngày, nhưng chỉ khi bà Smart đang trên đường trở về nhà thì nó mới đứng lại ở đó và chờ đợi trong một khoảng thời gian dài đáng kể.

Theo sau “màn lật tẩy” của TS Wiseman trên truyền hình, nhiều tờ báo đã xuất hiện những dòng tiêu đề giật tít như “Thú nuôi không có giác quan thứ sáu, các nhà khoa học cho hay” (Câu tít này là của tờ The Independent).

TS Sheldrake vẫn kiên định với quan điểm cho rằng sự xuất hiện của Jaytee bên cửa sổ rõ ràng đã lâu dài hơn và khác biệt hơn khi bà Smart đang trên đường trở về nhà. Trong bài phản hồi vào năm 2000 trước những lời chỉ trích của TS Sheldrake,  TS Wiseman đã lý luận rằng mô hình trong các biểu đồ của TS Sheldrake có thể được lý giải như sau: Jaytee sẽ trở nên bồn chồn hơn khi thời gian trôi đi. Điều này sẽ khiến chú chó đứng ở cửa sổ lâu hơn khi chờ đợi bà Smart trở về, và bà Smart sẽ trở về vào cuối khoảng thời gian thí nghiệm.

Tuy nhiên, TS Sheldrake đã phản hồi như sau: “Trong một loạt các thí nghiệm kiểm soát khi bà Pam Smart không trở về nhà trong suốt khoảng thời gian thí nghiệm, không có dấu hiệu cho thấy sự ‘bồn chồn’ ở Jaytee khi chú chó này đi đến cửa sổ ngày càng nhiều lần hơn khi thời gian trôi đi”.

Trong các cuộc khảo sát ngẫu nhiên các hộ gia đình ở Anh và Mỹ, trung bình có 48% người nuôi chó cho rằng thú cưng của họ có thể đã đoán trước được sự trở về của một thành viên trong gia đình.

Ông đã tiến hành thêm các thí nghiệm với một chú chó tên Kane, và đã đăng tải một nghiên cứu trên tạp chí Anthrozoos vào năm 2000. Trong phần mở đầu của nghiên cứu, TS Sheldrake đã viết: “Trong những cuộc khảo sát ngẫu nhiên các hộ gia đình ở Anh và Mỹ, trung bình có 48% người nuôi chó cho rằng thú cưng của họ có thể đã đoán trước được sự trở về của một thành viên trong gia đình. Một phần năm những chú chó này được cho là đã biểu thị sự mong ngóng trong hơn 10 phút trước khi thành viên đó về tới nhà. Nhiều người nuôi chó khẳng định rằng hiện tượng này vẫn xảy ra ngay cả khi người đó về nhà vào một thời điểm khác với thông lệ, hoặc khi những thành viên khác ở nhà không biết khi nào họ sẽ trở về”.

Trong chuyên mục Khoa học huyền bí, Đại Kỷ Nguyên khám phá các nghiên cứu và các sự kiện có liên quan tới các hiện tượng và giả thuyết đang thách đố hiểu biết của chúng ta hiện nay. Chúng tôi sẽ đào sâu vào những ý tưởng kích thích trí tưởng tượng và mở ra những khả năng mới. Hãy chia sẻ với chúng tôi những suy nghĩ của bạn về những chủ đề có thể gây nhiều tranh cãi trong phần bình luận bên dưới.

Tác giả: Tara MacIsaac, Đại Kỷ Nguyên tiếng Anh
Đọc bản gốc ở đây.
Ngọc Mai biên dịch