Một hôm, vua nước Lỗ hỏi Khổng Tử: “Xây nhà hướng Đông là không may mắn, phải vậy không?” Khổng Tử đã trả lời:“Ta nghe nói thiên hạ có 5 điều xấu, nhưng phòng xây hướng Đông cũng không nằm trong đó.”

Vậy 5 điều xấu mà Khổng Tử nhắc đến là gì? Khổng Tử viết: “Hại người lợi mình là điều xấu thứ nhất; khinh già trọng trẻ là gia đình xấu; thích nổi danh nhưng bất tài là đất nước suy; người già không dạy bảo, trẻ không học là tục lệ xấu; Thánh nhân không quản, con người tự ý làm càn là điều xấu của thiên hạ.”

Điều xấu thứ nhất: “Hại người lợi mình”: Người hại người khác để làm lợi cho mình thì đó là một người xấu, người này sẽ không gặp được may mắn.

Ảnh minh họa

Điều xấu thứ hai: “Khinh già trọng trẻ là gia đình xấu”. Người già bỏ mặc không chăm, không quan tâm, không phụng dưỡng mà đem tất cả tình yêu thương đặt lên trẻ nhỏ. Gia đình nào như vậy thì sẽ không gặp may mắn rồi.

Điều xấu thứ 3: “Thích nổi danh nhưng bất tài là đất nước suy.” Người thích nổi danh sẽ thích những kẻ xu nịnh và bài xích những người hiền đức, đây là cái họa của quốc gia.

Điều xấu thứ 4: “Già không dạy bảo, trẻ thời không học, đó cũng là tập tục xấu ở đời.” Người già không muốn dạy bảo người trẻ, người trẻ tuổi thì mang tâm ngạo mạn không muốn học hỏi kinh nghiệm, đây là thói quen không tốt.

Điều xấu thứ 5: “Thánh nhân không quản, người xấu tự ý làm loạn, đây cũng là điều xấu đối với thiên hạ.” Bậc thánh hiền là những người có trí tuệ và đức hạnh, họ đều đi ẩn cư hết.

Tại sao như vậy? Bởi vì họ không được quốc gia trọng dụng mà đất nước chọn dùng những kẻ xu nịnh. Bậc thánh hiền không trọng danh, không trọng lợi, không xu nịnh nên không được dùng. Họ đã chọn cách ẩn cư, lánh xa thế tục. Kẻ xấu tự ý làm bậy, coi trọng tước vị và quyền lực, đất nước toàn người như vậy thì nhanh hủ hóa, là điều không tốt.