Người Maya cổ đại đã thành thạo việc sử dụng cao su để chế tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng, 3.000 năm trước khi người dân ở Cựu Thế giới thậm chí biết được sự tồn tại của loại chất liệu này.

Vào thế kỷ thứ 16, khi thực dân Tây Ban Nha đặt chân đến Trung Bộ châu Mỹ, họ đã phát hiện được một nền văn minh rất tiên tiến đến nỗi khiến họ phải thốt lên kinh ngạc, trong số đó có những thứ họ chưa từng nhìn thấy trước đây: các quả bóng cao su đàn hồi. Chất liệu đàn hồi cấu tạo nên quả bóng đơn giản là chưa từng xuất hiện ở Cựu Thế giới, và những người Tây Ban Nha không biết phải miêu tả chúng như thế nào.

Việc khám phá ra phương pháp lưu hóa cao su của Charles Goodyear chắc chắn có thể được liệt vào danh sách những thành tựu vĩ đại nhất thời hiện đại, tạo nên những cuộc cách mạng cho nhiều thứ, điển hình là lốp xe được sử dụng trong các loại phương tiện giao thông hiện đại. Tuy nhiên, trước khi ông Goodyear phát hiện ra kỹ thuật này, vào 3.000 năm trước, người Maya cổ đại đã tạo nên các sản phẩm đàn hồi chế tạo từ cao su, ví như quả bóng, tượng người, và các vật dụng kết buộc với nhiều tiện ích khác nhau.

Một loại bóng cao su cứng được sử dụng (hay tương tự như loại bóng đã được sử dụng) trong các trận cầu ở Trung Bộ châu Mỹ, trong khoảng 300 TCn – 250 SCN, được thu thập tại di chỉ khảo cổ Kaminaljuyu. Quả bóng này có đường kính gần 8 cm, một kích cỡ cho thấy nó đã được sử dụng để chơi một loại trận cầu bằng tay. Đằng sau quả bóng có trưng bày một manopla, hay đá tay, được sử dụng để đánh bóng, có niên đại trong khoảng 900 TCN – 250 SCN, cũng được thu thập tại di chỉ Kaminaljuyu. (Ảnh: Wikipedia)

Trong xã hội Maya cổ đại, cây cao su lẫn cây bìm bìm được xem là hai giống cây trồng đặc biệt quan trọng, khi được sử dụng như một loại chất gây ảo giác và thảo dược trị bệnh, và hai loại cây này thường được tìm thấy sinh trưởng gần nhau.

Theo kết quả một nghiên cứu được các nhà khoa học từ Viện Công nghệ MIT (Mỹ) công bố vào năm 2010, các nền văn minh ở Trung Bộ châu Mỹ cổ đại là những người đầu tiên tiến hành nghiên cứu đối với hợp chất polymer. Bằng cách thay đổi hàm lượng các nguyên liệu hòa trộn với cao su thô, họ đã có thể thay đổi các tính chất của chúng tùy theo mục đích sử dụng cụ thể. Nhờ đó, các món đồ vật bằng cao su đã trở nên phổ biến từ hàng nghìn năm về trước, trước khi ‘thế giới hiện đại’ hình thành bất cứ khái niệm nào về loại chất liệu này.

Người Maya cổ đã cách mạng hóa nhiều công nghệ, thậm chí còn nghiên cứu cách thức trộn cao su với các nguyên liệu khác. Trong quá trình nghiên cứu các bản thảo viết tay của những nhà thám hiểm Tây Ban Nha, các nhà khoa học phát hiện ra rằng người Maya cổ đại đã chế tạo các quả bóng cao su bằng cách trộn nhựa mủ cây cao su với một loại cây dây leo gọi là cây bìm bìm. Nước ép từ cây bìm bìm giàu hàm lượng các axit amin chứa lưu huỳnh, có khả năng lưu hóa cao su.

Nghiên cứu của Viện MIT được dựa trên công trình của Giáo sư Dorothy Hosler và giáo viên kỹ thuật Michael Tarkanian từ Ban Kỹ thuật và Khoa học Vật liệu thuộc Viện MIT.

Năm 1999, hai nhà khoa học đã cho biết rằng bằng cách trộn lẫn các phần bằng nhau của nhựa mủ từ cây cao su được tìm thấy ở Panama với nước ép từ cây bìm bìm, rồi đun nóng hỗn hợp này, họ đã tạo ra các quả bóng đàn hồi. Ngoài ra, trong quá trình tìm hiểu các đặc tính của hỗn hợp này, họ nhận thấy việc thay đổi tỷ lệ thành phần của hai chất liệu trên sẽ cho ra những sản phẩm với các đặc tính rất khác biệt.

• Nghệ Thuật Shen Yun với sứ mệnh hồi sinh nền văn minh 5.000 năm
• Bí ẩn những nền văn minh cổ đại (video)
• Điện thoại 1.200 năm tuổi: Phát minh kinh ngạc của nền văn minh Chimu cổ đại