Vũ trụ chứa đầy những điều bí ẩn thách đố tri thức của nhân loại. Bộ sưu tập những câu chuyện “Khoa học Huyền bí” của Thời báo Đại Kỷ Nguyên về những hiện tượng lạ thường đã kích thích trí tưởng tượng và mở ra những khả năng chưa từng mơ tới. Chúng có thật hay không? Điều đó tùy bạn quyết định!

Một tấm bản đồ của đô đốc và chuyên viên vẽ bản đồ Thổ Nhĩ Kỳ Piri Reis vào năm 1513 đã thu hút rất nhiều học giả cả trong giới chủ lưu và những giới còn lại từ khi nó được phát hiện bên trong Cung điện Topkapi ở Istanbul vào năm 1929. Ở trong giới còn lại, người ta cho rằng tấm bản đồ này có thể đã vẽ lại Nam Cực hàng trăm năm trước khi lục địa này được phát hiện vào năm 1818. Ngoài ra, tấm bản đồ này được cho là đã miêu tả về Nam Cực trong một thời kỳ vô cùng xa xôi trước đây, trước khi bị băng bao phủ.

Nhìn chung, nó có thể cho thấy tri thức cao cấp được truyền thừa từ một nền văn minh trên biển thời tiền sử. Các nhà khoa học thuộc dòng chủ lưu đã bác bỏ giả thuyết này, nhưng vẫn cảm thấy rất hứng thú với những bí ẩn xoay quanh tấm bản đồ này.

Chỉ từ tấm bản đồ vẽ trên da linh dương này, người ta đã viết ra rất nhiều cuốn sách. Ở đây chúng tôi sẽ nêu bật một số điểm quan trọng trong các nghiên cứu về Piri Reis, biểu đạt theo cách của chúng tôi qua các bí ẩn của tấm bản đồ này mặc dù những nhà hàng hải sử dụng nó để đi khắp thế giới rộng lớn mà họ chỉ vừa mới biết đến.

Tấm bản đồ Piri Reis vào năm 1513.

Chúng ta biết được gì về những nguồn tư liệu của tấm bản đồ

Piri Reis đã ghi chú trong một đoạn văn trên tấm bản đồ là ông đã sử dụng 20 nguồn tư liệu (biểu đồ và bản đồ) từ nhiều người vẽ bản đồ khác nhau, kết hợp chúng lại để tạo ra tấm bản đồ riêng của mình. Trong số các nguồn tư liệu là những tấm bản đồ của Bồ Đào Nha cùng thời đó cũng như một số được truyền xuống từ thời Alexander Đại đế hoặc sớm hơn.

Các nguồn tư liệu có lâu đời như Piri Reis nghĩ hay không hiện là một vấn đề vẫn đang được tranh luận. Gregory C. McIntosh, một chuyên gia hàng đầu về tấm bản đồ của Piri Reis, đã viết trong cuốn sách của ông, “Tấm bản đồ Piri Reis vào năm 1513,” như sau, “Các nhà văn Ả rập thường nhầm lẫn giữa Claudius Ptolemy, một nhà địa lý học vào thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên, và/với Ptolemy I, một trong những viên tướng của Alexander và là vị vua Ptolemaios của Ai Cập, người đã trị vì Ai Cập từ 323 đến 285 trước Công nguyên.”

“Piri Reis chắc hẳn cũng đã mắc phải sai lầm tương tự, dẫn tới việc ông tin rằng các biểu đồ và bản đồ trong nguồn tư liệu của ông là có từ thời Ptolemy I thay vì Claudius Ptolemy,” McIntosh nhận xét.

Tuy nhiên, nếu Piri Reis không lầm lẫn và các tấm bản đồ tư liệu quả thật là có từ thời của viễn tướng Ptolemy, thì một số người cho rằng những tấm bản đồ này có thể đến từ Thư viện Alexandria nổi tiếng của triều đại Ptolemia. Liệu các nguồn tư liệu từ một thời kỳ còn sớm hơn rất nhiều so với Piri Reis nghĩ đã lọt vào tay ông từ thư viện đó hay không?

Để trả lời câu hỏi đầu tiên, người ta cho rằng nó tương đồng một cách chính xác với phần Nam Cực không bị phủ băng. Ngày nay, hơn 98% châu Nam Cực bị băng phủ, theo Olafur Ingolfsson, một nhà địa chất tại Đại học Iceland. TAMTHUC

Cơ trưởng Lorenzo W. Burroughs của lực lượng không quân Hoa Kỳ trong nhóm vẽ bản đồ, đã viết một bức thư gửi đến tiến sĩ Charles Hapgood vào năm 1961, trong đó nói rằng “Nam Cực” vẽ trong tấm bản đồ của Piri Reis dường như đã miêu tả chính xác bờ biển Nam Cực trong tình trạng đóng băng.

“Đường bờ biển Princess Martha của vùng đất Queen Maud, Nam Cực, dường như đã được miêu tả chính xác ở phân khúc phía nam của tấm bản đồ Piri Reis. Sự tương đồng giữa tấm bản đồ Piri Reis với dữ liệu địa chấn của khu vực này được thu thập từ chuyến thám hiểm phối hợp giữa 3 nước Nauy-Anh-Thụy Điển vào năm 1949 … đã đưa ra một kết luận khá khả quan rằng các nguồn tư liệu bản đồ ban đầu hẳn đã được vẽ trước khi chỏm băng Nam Cực hiện tại bao phủ dãy bờ biển Queen Maud Land,” Burroughs viết, và đã được ghi lại trong cuốn sách năm 1966 là “Những tấm bản đồ của Hải vương cổ đại” của Tiến sĩ Hapgood.

Tiến sĩ Hapgood (1904–1982) là một trong những người đầu tiên công khai cho rằng tấm bản đồ Piri Reis miêu tả Nam Cực thời tiền sử. Ông là một nhà sử học được đào tạo tại trường Đại học Harvard với những học thuyết về thay đổi địa chất mà Albert Einstein rất ngưỡng mộ. Điều này đưa chúng ta đến câu hỏi thứ hai là tại sao “Nam Cực” lại nối liền với Nam Mỹ trong tấm bản đồ của Piri Reis.

Châu Nam Cực đã dịch chuyển?

Tất cả các tấm bản đồ vào thời này đều có một số điểm thiếu chính xác. Lấy ví dụ, các đường bờ biển thường có kích cỡ phóng đại, vì những người đi biển cần phải biết chi tiết về thứ họ sẽ gặp ở đó. Có thể những người vẽ bản đồ cũng đã thêm thắt những điều chưa thực sự được kiểm chứng với những điều họ nghĩ nên có ở đó. Lấy ví dụ, cách miêu tả về Bắc Mỹ của Piri Reis là vô cùng thiếu chính xác, nhưng nó cung cấp một nguồn thông tin tương tự như nhiều tấm bản đồ khác cùng thời đó. Một giả thuyết được đưa ra là những tấm bản đồ vẽ Châu Á ở một vị trí chính ra nên là Bắc Mỹ, vì có nhiều hy vọng thời bấy giờ về một tuyến đường đến Châu Á thông qua Đại Tây Dương, mặc dù vào thời điểm đó những người Âu Châu đã bắt đầu thám hiểm Châu Mỹ, lục địa nằm chắn giữa họ và Châu Á.

Chúng ta sẽ bàn về một số điểm chính xác và không chính xác của tấm bản đồ này một cách chi tiết sau đây, nhưng hiện thời, có thể lưu ý rằng quá trình tổng hợp nhiều nguồn tư liệu của Piri Reis, kết hợp với phương pháp vẽ bản đồ không chuẩn xác vào thời của ông, có thể tạo ra một tấm bản đồ với đường bờ biển Nam Cực chính xác (lấy từ một nguồn này) nhưng lại có vị trí đường bờ biển sai lệch (lấy từ nguồn khác).

Cũng cần phải cân nhắc một điều là khi vẽ bản đồ 2-D, dạng hình cầu của Trái Đất đã bị làm cho biến dạng. Phương pháp vẽ bản đồ của Piri Reis và liên hệ của nó với tình trạng biến dạng đang là một chủ đề tranh luận giữa các nhà nghiên cứu.

Tuy nhiên, sự biến dạng không phải là cách Hapgood lý giải cho việc thiết lập vị trí phía bắc của Nam Cực. Hapgood giả thuyết rằng các vùng đất đã bị dịch chuyển.

Ông nói một sự nghiêng trục nhanh chóng khoảng 15 độ đã xảy ra cách đây 11.000 năm về trước. Trong lời giới thiệu của cuốn sách “Sự dịch chuyển vỏ Trái Đất” của Hapgood, Albert Einstein đã khen ngợi giả thuyết của Hapgood và giải thích rằng những sự dịch chuyển như vậy có thể “tạo ra sự thay đổi vị trí của vỏ Trái Đất so với phần còn lại, và việc này sẽ dời chỗ các khu vực vùng cực lại gần đường xích đạo hơn.”

Các nghiên cứu hiện đại đã phủ nhận giả thuyết của Hapgood đến một mức độ nào đó, nhưng họ cũng cho rằng sự thay đổi vị trí như vậy của lớp vỏ Trái Đất là có khả năng, đặc biệt khi nó có thể đẩy các vùng đất ở vùng cực lại gần đường xích đạo hơn, như việc Nam Cực có thể đã được đẩy về đường xích đạo.

John A. Tardunu, một nhà địa vật lý học thuộc trường Đại học Rochester, cho rằng vùng cực đã không nghiêng trục hơn 5 độ trong khoảng thời gian 130 triệu năm qua. Mức độ nghiêng trục thường được cho là xảy ra ở tốc độ 1 độ trong mỗi triệu năm.

Nhưng 800 triệu năm trước, dường như một mức nghiêng trục 50 độ đã xảy ra, theo Adam Maloof, phó giáo sư bộ môn khoa học địa chất tại trường Đại học Princeton. Sự nghiêng trục này có lẽ đã xảy ra trong khoảng thời gian từ 10 triệu đến 20 triệu năm, Maloof đã giải thích trong một buổi phỏng vấn với kênh thông tấn NPR.

Các mảnh vỏ đã từng dịch chuyển với một tốc độ khoảng 50 cm mỗi ngày, so với tốc độ dịch chuyển 10 cm mỗi ngày hiện nay. Ông giải thích rằng địa cầu dịch chuyển trọng lượng của nó xuống vùng xích đạo để duy trì tính chất thăng bằng khi xoay.

“Và điều đặc biệt kỳ lạ về sự dịch chuyển [đã xảy ra 800 triệu năm trước] này là việc đây là một loại chuyển động ra trước rồi ngược trở lại sau. Dường như nó xoay theo một hướng, rồi sau đó xoay theo hướng ngược lại,” Maloof nói.

Vì vậy, mốc thời gian 11.000 năm trước không phù hợp với số liệu hiện nay, và một sự nghiêng trục trong hàng chục triệu năm có lẽ sẽ phù hợp hơn giả thuyết của Hapgood về sự dịch chuyển nhanh chóng trong vòng hàng nghìn năm. Nhưng, Nam Cực có thể đã dịch chuyển lên gần hơn với đường xích đạo ở một số thời điểm trong lịch sử Trái Đất.

Để điều này phù hợp với giả thuyết cho rằng một nền văn minh tiền sử đã có ở bên bờ Nam Cực, nơi nó được được phác họa trong tấm bản đồ của Piri Reis, chúng ta phải đặt nền văn minh đó trở lại quá khứ xa xôi, hoặc học điều gì mới về các thức vỏ Trái Đất dịch chuyển.

Vĩ độ được miêu tả một cách bất  thường

Một chú thích được Piri Reis ghi chú ở phía đối diện Nam Mỹ trên tấm bản đồ có nội dung được phiên dịch như sau: “Những người Bồ Đào Nha vô Thần kể lại rằng ở địa điểm này, ngày và đêm có thời gian ngắn nhất là 2 giờ, và dài nhất là 22 giờ. Nhưng ban ngày thì rất ấm và ban đêm thì có nhiều sương.”

Đoạn mô tả này ám chỉ một vĩ độ cực nam xa hơn so với người Bồ Đào Nha hay bất cứ ai khác đã từng tiếp cận vào năm 1513. McIntosh viết: “Khoảng thời gian ban ngày trong ghi chú ám chỉ một vĩ độ vào khoảng giữa 60 độ và 67 độ nam, phụ thuộc vào việc góc cạnh, trung tâm, hay toàn bộ đĩa mặt trời được nhìn thấy. Phạm vi của các vĩ độ này, tại vị trí eo biển Drake phía nam tỉnh Tierra del Fuego và bán đảo Nam Cực ở Châu Nam Cực, có vị trí ở phía Nam xa hơn so với người Bồ Đào Nhà hay bất cứ ai khác từng rong buồm ra khơi cho đến thế kỷ tiếp theo.”

Tuy nhiên, McIntosh không phải là người duy nhất cho rằng Piri Reis đã thu thập được các thông tin về Nam Cực từ một tấm bản đồ có nguồn gốc tiền sử. Ông tin rằng lục địa phía Nam mô tả trong tấm bản đồ là một sản phẩm của trí tưởng tượng. Từ thời Hy Lạp cổ đại, một lục địa phía nam đã được bàn luận, mặc dù không thực sự được kiểm chứng, McIntosh nói trong một bài thuyết trình tại hội nghị năm 2013 tại Đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ ở London để kỷ niệm 100 năm của tấm bản đồ. Rất nhiều tấm bản đồ, chứ không riêng của Piri Reis, đã cho thấy một lục địa phía nam bằng nhiều cách thức khác nhau.

Tấm bản đồ Piri Reis cho thấy các đường bờ biển của Châu phi và Nam Mỹ trong vòng một nửa độ kinh tuyến—một sự chính xác đến kinh ngạc.

Đối với McIntosh, những tấm bản đồ này đều cho thấy một lục địa huyền thoại và không cung cấp bằng chứng về các chuyến thám hiểm đến Nam Cực. Các tấm bản đồ thời cổ đại thường được cho là đã miêu tả các sinh vật hay địa điểm tưởng tượng hoặc chỉ có trong truyền thuyết, mặc dù một số lý luận rằng những huyền thoại này cũng chứa ít nhiều sự thực trong đó. Tác giả và nhà nghiên cứu nổi tiếng Graham Hancock là một người ủng hộ lý thuyết cho rằng các nền văn minh tiên tiến đã từng tồn tại vào thời tiền sử. Đối với ông, nhiều tấm bản đồ đã củng cố tính xác thực về Nam Cực của Piri Reis. Hapgood và các chuyên viên vẽ bản đồ của Lực lượng Không quân Hoa Kỳ cũng đã phân tích tấm bản đồ năm 1531 của Oronce Finé và phát hiện thấy tính chính xác tương tự khi lần theo bờ biển Nam Cực vì nó có thể xuất hiện khi không có băng.

Độ chính xác đáng kinh ngạc trong các phương diện khác

Phải đến tận năm 1790, với sự ra đời của đồng hồ tính giờ hàng hải, những người đi biển và chuyên viên vẽ bản đồ mới có thể xác định được kinh độ của một vị trí xác định với độ chính xác cao. Dù vậy, Hancock đã nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn cho chương trình truyền hình nhiều tập đặc biệt “Nguồn gốc bí ẩn của nhân loại” của đài NBC năm 1996, rằng tấm bản đồ của Piri Reis đã cho thấy những đường bờ biển của Châu Phi và Nam Mỹ trong nửa độ kinh tuyến—một sự chính xác đến kinh ngạc.