Như thế nào mới là người có học, người trí thức? Đối với những người có học thời xưa, Khổng Tử có yêu cầu rất cao, khác xa với quan niệm của con người hiện đại ngày nay.

 Người có học thời cổ đại được xếp là người đứng đầu trong bốn kiểu người dân là “Sĩ, nông, công, thương”.

Những người trí thức, có học là những người học Đạo, học nghề. Họ phải là những người giỏi về cả hai phương diện tu dưỡng đạo đức và học thức. Về sau này, trí thức được dùng để chỉ những người thoát ly khỏi ngành nghề sản xuất.

Trong “Luận ngữ” có ghi lại một đoạn đàm luận giữa Khổng Tử và học trò của mình là Tử Cống như thế này:

Tử Cống hỏi Khổng Tử: “Thưa thầy ai mới được gọi là “sĩ” ạ?” (Thời xưa gọi người trí thức, người có học là sĩ).

Khổng Tử nói: “Hành dĩ hữu sỉ, sử vu tứ phương, bất nhục quân mệnh”. Tức là một người phải chịu trách nhiệm đối với hành vi của mình, có ý thức trách nhiệm, có cảm giác xấu hổ và luôn lo sợ nhân cách, phẩm chất của bản thân mình bị vấy bẩn. Khi bản thân gánh vác trọng trách thì luôn có ý thức bảo vệ lợi ích quốc gia. Bất luận là đi đến địa phương nào thì đều có thể hoàn thành nhiệm vụ mà mình gánh vác một cách tốt nhất. Người như thế sẽ không bao giờ làm ra những việc khiến quốc gia phải hổ thẹn và nhân cách của mình bị xỉ nhục. Đây được gọi là“sĩ”.”

Tử Cống lại nói: “Thưa thầy, yêu cầu này quá cao ạ! Vậy trí thức hạng hai phải là người như thế nào?”

Khổng Tử nói: “Trí thức hạng hai phải là người mà khi ở trong gia tộc thì ai ai cũng đều ca ngợi đó là người con có hiếu. Còn đối với hàng xóm láng giềng thì phải thân mật hữu ái. Người như thế cũng có thể được xưng là “sĩ”.”

Nguồn:http://www.daikynguyenvn.com/van-hoa/khong-tu-dam-luan-the-nao-la-nguoi-co-hoc.html