Ma Phương :: Tinh Hoa Đông Phương

Khổng Tử là bậc đại trí nổi tiếng của Trung Quốc. Ông được nhìn nhận là một nhà tư tưởng, nhà triết học, nhà giáo dục, nhà chính trị có ảnh hưởng tới không chỉ văn hóa Trung Hoa mà còn cả nền văn hóa Đông phương.

Người Trung Quốc vinh danh ông là Vạn thế Sư biểu, nghĩa là bậc thầy của muôn đời. Tư tưởng triết học của Khổng Tử nhấn mạnh đến sự tu dưỡng đức hạnh của mỗi cá nhân và bậc trị quốc cần phải bắt đầu từ “tu thân”, “tề gia”, rồi mới đến “trị quốc”, và sau cùng là “bình thiên hạ”. Ông nổi tiếng với hệ tư tưởng “đạo trung dung” và các quy phạm về đạo đức mà con người cần có, như Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín.

Các tư tưởng của Khổng Tử đã phát triển thành một hệ thống triết học được gọi là Khổng giáo. Khổng giáo được lưu truyền vào châu Âu qua một người Italy có tên là Matteo Ricci với cái tên La tinh hoá là “Confucius”. Những giáo lý về đạo đức mà Khổng Tử truyền lại hiện vẫn đang được đánh giá cao cho tới ngày nay.

Có rất nhiều câu chuyện được lưu lại cho hâu thế về cách hành xử của Khổng Tử đối với các sự việc nảy sinh trong cuộc sống. Một trong những câu chuyện đó là đối diện với việc bị bắt nạt, hạ nhục, mỗi người cần nhìn nhận và hành xử như thế nào trong tình huống đó.

Một ngày nọ, Khổng Tử cùng học trò đi trên đường. Họ ghé vào quán cơm dùng tạm bữa chờ hôm sau tiếp tục lên đường. Khi mâm cơm vừa được dọn ra, đột nhiên một vài người đàn ông xuất hiện và ngang ngược nói những lời thất kính đối với Khổng Tử. Học trò nghe vậy rất bất bình, định đứng lên để ngăn cản. Tuy nhiên Khổng Tử đã ngăn lại và bình tĩnh nói lời cảm ơn người vừa xúc phạm mình với thái độ tôn trọng và không hề có chút bực bội. Những người đó nói một lúc rồi bỏ đi. Sau đó, đám học trò cùng hỏi Khổng Tử:

“Thưa thầy, vì sao thầy lại cảm ơn họ? Những người này đang nói lời bất kính không đúng về thầy, ảnh hưởng tới uy tín của thầy”.

Khổng Tử mỉm cười đáp: “Ta cảm ơn họ vì họ đã cấp đức cho ta. Uy tín của ta không phải là do ai đó nói mà thành hay mất. Hơn nữa nếu bây giờ ta đối đáp, chắc gì họ đã chịu, lại còn có thể xảy ra ẩu đả. Liệu người như chúng ta có đáng bỏ đi đức của mình để động vào họ? Thực chất họ đang cấp đức cho ta đó. Ta nhận hết, chính điều này khiến ta phải cảm ơn họ”.

Quả thật Khổng Tử là bậc đại trí, ông đã hiểu rất sâu sắc về khía cạnh nhân quả. Khi một người bị xử tệ, bị vu oan hay lăng mạ thì trên bề mặt tại lúc đó, người đó chịu thua thiệt nhưng thực tế đã chứng minh “gieo nhân nào gặp quả nấy” và “ở hiền gặp lành”. Người xưa luôn dạy “tu tâm, tích đức”, người có đức sẽ được phúc báo, đó mới là điều quý giá nhất.

Khổng Tử đúng là bậc đại trí, là người biết đứng cao hơn người khác, không hành xử theo cảm xúc thông thường mà luôn dựa trên quy luật của cuộc sống.