Ma Phương :: Tinh Hoa Đông Phương
Ngã ba sông Việt Trì, nơi hợp lưu của sông Hồng, sông Đà và sông Lô từ lâu đã được mệnh danh là nơi ngút ngàn linh khí với truyền thuyết khai sinh ra dân tộc Việt và đất Tổ vua Hùng. Ngày nay, nhiều người tìm đến lấy nước ở ngã ba sông này để cầu may. Nghề lấy nước ở ngã ba sông Việt Trì đã hình thành từ nhu cầu ấy.
Nghề “xin nước thiêng”
Nhiều người kể rằng một can nước thiêng lấy từ ngã ba sông Việt Trì không có giá cả cụ thể nhưng do liên quan đến tâm linh nên số tiền khách trả cho mỗi can nước là không nhỏ… vì không phải ai cũng lấy được nước thiêng, người đi lấy nước phải có tâm trong sáng, không vụ lợi và nước phải lấy ở đúng vùng giao nhau giữa 3 sông Hồng-Đà-Lô mới là nước thiêng. Và quả thật, mặc cho người dân trong vùng Bạch Hạc đều thuộc khúc sông này như lòng bàn tay, song số người biết chính xác đoạn hợp long giữa 3 con sông chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Thuyền lá là phương tiện chính ra ngã ba sông.
Và theo câu chuyện những người từng đi “xin” nước thiêng về, để đi ra đoạn ngã 3 sông đó thì chỉ được di chuyển trên những chiếc thuyền lá nhỏ gây ít tiếng ồn không phá khí của “hồn thiêng sông núi” và những người chèo lái con thuyền ra đó phải là người có con cháu đề huề, bản thân khỏe mạnh. Thường trước mỗi chuyến đi ra rốn nước thiêng, khách thập phương hoặc những người có nhu cầu lấy nước đều tới dâng hương tại chùa Đại Bi, phường Bạch Hạc, TP. Việt Trì. Ngôi chùa được coi là bến thiêng tọa lạc dưới chân cầu Việt Trì. Vào buổi sáng sớm, nhất là vào những ngày hoàng đạo, ngày được coi là tốt cho việc xây cất nhà cửa hoặc sang cát cho người đã khuất thì lượng người tìm đến đây rất đông.
Ngoài một số tỉnh lân cận như Hà Nội, Hưng Yên, Vĩnh Phúc thì có người ở tận Quảng Bình, Ninh Thuận, Bến Tre cũng tìm đến để lấy vài can nước tại ngã ba sông này về. Họ nhờ những người dân ở địa phương am hiểu vùng nước giao lưu dòng chảy ở ngã ba sông này để lấy nước thiêng. Có cầu ắt có cung, một đồn mười, mười đồn trăm, cứ như thế khiến công việc múc nước sông tại ngã 3 thiêng này trở thành nghề “nóng”.
Thuyền hướng về vùng xoáy nơi hợp lưu 3 con sông.
Sau tất cả các thủ tục vào chùa Đại Bi làm lễ, chúng tôi theo chân bà Nguyễn Thị Lan xuống con thuyền lá nhỏ để chạy ra khu vực hợp lưu giữa ngã ba sông nơi được coi là chỗ nước thiêng tụ hội. Bà Lan làm cái nghề múc nước thiêng đã hơn chục năm nay. Theo bà Lan, làm công việc lấy nước tại ngã ba này trước hết là từ cái tâm, không so đo mặc cả ngã giá với khách và tùy từng công việc của khách mà bà tư vấn cho họ lấy ít hay nhiều nước nhưng phải là những con số lẻ như 3 lít, 7 lít, 9 lít hay 30 lít. Hỏi tại sao thì bà Lan nói chẳng giải thích được nhưng nó như một thuận ước từ trước với bất kỳ ai muốn ra ngã ba sông này xin nước về.
Theo ước tính khoảng cách từ nơi con thuyền xuất phát bến chùa Đại Bi, để đi đến điểm được gọi là tâm điểm giao long của ba con sông (sông Hồng, sông Đà và sông Lô) khoảng 4km. Trước khi lấy nước, bà Lan đưa chiếc thuyền lá tấp vào một bến bồi cát cách vùng giao long 3 sông khoảng 4 sải nước. Lên đó, người đi lấy nước sẽ làm một lễ nhỏ khấn trời đất thiên địa. Khi nghi lễ kết thúc, mọi người sẽ lên thuyền, bà Lan đẩy thuyền trôi nhẹ về phía vùng xoáy hợp lưu giữa 3 con sông. Bằng mắt thường cũng dễ nhận ra tuy 3 sông hợp lưu nhau song màu nước không lẫn vào làm một mà vẫn phân định được màu. Màu nước sông Hồng ngầu đỏ, sông Đà vàng đục còn sông Lô nước trong.
Ở giữa ngã ba thiêng nơi linh khí hội tụ, tôi lại nghĩ về truyền thuyết xưa khi Hùng Vương thứ nhất đã chọn ngã ba này đến núi Nghĩa Lĩnh để đóng đô, đúng là nơi thiên thời địa lợi, trời đất giao hoà. Và theo câu chuyện của bà Lan, đây cũng chính là nơi gắn với loài cá anh vũ huyền thoại, loại cá vốn được tôn là cá tiến vua có từ thời Hùng Vương. Nhanh thoăn thoắt, bà Lan vục can xuống dòng nước để lấy nước thiêng cho từng người đóng vào các can đủ mọi kích cỡ. Ước chừng tất cả số nước thiêng mà bà Lan lấy về lần này khoảng 30 lít.
Trở về bến thuyền, bà Lan cho biết, số người ở khắp nơi đổ về đây lấy nước ngày càng đông, nhất là vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương. Thuyền vừa cập bến, trên bờ đã có nhiều khách đứng chờ. Nhiều người tỏ ra sốt ruột. Đáp lại, bà Lan đon đả với từng người và cũng cẩn thận xách từng can nước đã múc lên bờ cho khách. Trước khi ra về, đoàn khách nọ dúi vào tay bà Lan, người thì 100 ngàn, người thì 200 ngàn đồng.
Bà Lan đưa thuyền cập bãi bồi gần khu vực nước thiêng.
Thu nhập ổn định từ nghề
Cứ tưởng việc lấy nước thiêng là việc làm giúp, nào ngờ số tiền kiếm được từ việc lấy nước thiêng về cũng đem lại cho những người đi lấy nước khoản thu nhập không nhỏ. Theo anh Vinh, cũng làm nghề lấy nước tại ngã 3 sông này thì: “1 can nước lấy từ ngã ba Việt Trì về không có giá cả cụ thể. Trả thế nào là tuỳ tâm của khách. Tuy nhiên, do liên quan đến tâm linh nên số tiền khách trả cho mỗi can nước là không nhỏ”. Số tiền anh kiếm được hàng tháng cũng đủ chi trả cuộc sống của gia đình anh, ngoài ra còn đủ nuôi 2 đứa con ăn học. Anh Vinh cho biết, nhiều hôm gặp những gia đình giàu có, họ đi xin nước về dựng nhà dựng cửa thì số tiền họ trả lên đến tiền triệu.
Chính vì vậy mà ở phường Bạch Hạc và các địa phương lân cận có rất nhiều người đi lấy nước ở ngã ba sông. Anh Phương Thực, một người dân ở đây cho biết, đã hơn 4 năm sống với việc lấy nước ở ngã ba sông, anh cũng đủ tiền trang trải cho cuộc sống gia đình và nuôi các con ăn học. Tuy nhiên, không phải ai cũng lấy được nước thiêng, người đi lấy nước phải là người am hiểu về ngã ba sông. Vào mùa lũ, việc lấy nước ở nơi này phải rất thận trọng nếu không muốn xoáy nước nuốt trọn cả người và thuyền. Anh Thực cho biết thêm, lấy nước thiêng, tấm lòng phải luôn hướng thiện, nhiều khi đêm xuống, có người sáng mai bốc mộ đến nhờ lấy nước thiêng về rửa cho người quá cố, dù mưa lạnh mình cũng đi, thậm chí không nhận tiền thù lao, vì đó là ơn nghĩa ở đời.
Khi ra về, bà Lan cũng tặng tôi một can nước ở ngã ba sông và nói: “Sống ở đời phải có nhân có nghĩa, phải sống sao cho có ích cho xã hội, giữ được tấm lòng trong như nước thiêng kia, sống sao cho xứng đáng là con Lạc cháu Hồng”. Rời ngã ba khi chiều chạng vạng tối, những thuyền đi lấy nước ở ngã ba sông cũng đã đậu tại bến chùa Đại Bi, trong lòng tôi có nhiều xúc cảm vừa ngạc nhiên vừa ngỡ ngàng, ngạc nhiên vì trong xã hội có những nghề thật bình dị như nghề lấy nước sông, song cũng ngỡ ngàng bởi nghề này không tính toán bon chen mà tất cả đều xuất phát từ chữ tâm trong mỗi con người.
Văn Hậu – Tuấn Đỗ
